Camponotus gigas
podrodzina:Formicinae; plemię:Camponotini

Jest to największa mrówka świata, występująca w Azji, od Sumatry do Tajlandii. Zamieszkuje różne habitaty - od torfowisk lasów mangrowych, po lasy wysokogórskie, budując gniazda w ziemi pod korzeniami drzew (dużo rzadziej drąży w samych drzewach, zazwyczaj spróchniałych). Formuje złożone systemy polikaliczne z jednym gniazdem centralnym zamieszkiwanym przez królową i kilkunastoma gniazdami drugorzędowymi. Gniazda drugorzędowe dzielą się na trzy typy - typowe gniazda drugorzędowe, różniące się od gniazda centralnego głównie brakiem królowej (niemniej jednak część potomstwa jest tam odtransportowywana), stacje pokarmowe, gdzie stacjonują robotnice minor odpowiedzialne za eksploatację pobliskich źródeł pokarmu jak kolonie mszyc czy czerwców oraz swoiste koszary rozmieszczone przy granicach kolonii, gdzie stacjonują przede wszystkim żołnierze. Pojedyncza kolonia liczy około siedmiu tysięcy robotnic. Camponotus gigas żywi się głównie spadzią i nektarem z miodników pozakwiatowych, ale nie gardzi też padliną czy ptasimi odchodami (dostarczającymi jej azotu). Poluje także na rozmaite bezkręgowce. Mrówka ta jest aktywna całą dobę, choć wykazuje ciekawą zmienność sposobu żerowania w zależności od pory cyklu dobowego. W dzień żeruje przede wszystkim na powierzchni ziemi, gdzie robotnice pojedynczo polują na drobne bezkręgowce. W nocy zaś w gałęziach drzew organizowany jest masowy, kolektywny udój hodowanych przez tę mrówkę mszyc i czerwców. Jak już napomknęliśmy, mrówka ta posiada doskonale rozwinięty system kastowy - małe robotnice mają szerokość głowy 2 - 5 mm, a u dużych (żołnierzy) dochodzi ona nawet do ośmiu milimetrów, zaś długość ciała wynosi 3 cm. Mniejsze z robotnic minor odpowiadają za większość żerowania, znosząc pokarm do stacji pokarmowych, skąd większe z nich transportują go do pozostałych gniazd, a zwłaszcza gniazda centralnego. Wprawdzie różnica masy ciała pomiędzy zbieraczkami i transporterami wynosi zaledwie 1,16 raza, niemniej jednak dzięki wzrostowi allometrycznemu, te ostatnie mają o wiele większe żołądki społeczne, zdolne pomieścić pięcokrotnie więcej spadzi niż żołądki społeczne zbieraczek. Żołnierze, stanowiący ok. 13% wszystkich robotnic, specjalizują się wyłącznie w obronie kolonii - mrówka ta wykazuje zachowania terytorialne - granice pomiędzy terytoriami poszczególnych kolonii wyznaczane są w zrytualizowanych pojedynkach, polegających na boksowaniu przednimi odnóżami i wygrażaniu szeroko rozwartymi żuwaczkami, ewentualnie na łapaniu za żuwaczki w celu wytrącenia przeciwnika z równowagi. Pojedynki te odbywają się w ściśle określonych miejscach. Przed pojedynkiem czasami oponenci bębnią odwłokami o podłoże. Pojedynki mogą trwać tygodniami noc w noc i doprowadzają do wykształcenia pasów ziemi niczyjej pomiędzy koloniami. Oczywiście żołnierze bronią też kolonii przed intruzami z innych gatunków, patrolując szlaki zapachowe - i wtedy nie są już tak cywilizowani, zamiast pojedynków stosując bardziej klasyczne metody jak gryzienie czy opryskiwanie kwasem mrówkowym. Mrówka ta używa sprawnego systemu rekrutacji do źródeł pokarmu, zaś gniazda połączone są szlakami pniowymi, które - co ciekawe - przebiegają zawsze koronami drzew, nie zaś w prostej linii po ziemi.


Żołnierz Camponotus gigas. Zdjęcie pochodzi z serwisu www.antbase.net, autorem jest Alexander Haas.

Dwaj żołnierze Camponotus gigas podczas zrytualizowanego boksu przednimi odnóżami. Zdjęcie pochodzi z serwisu www.antbase.net, autorem jest Alexander Haas.

Dwie robotnice minor Camponotus gigas podczas trofalaksji. Zdjęcie pochodzi z serwisu www.antbase.net, autorem jest Alexander Haas.