Cataglyphis velox jest gatunkiem śródziemnomorskim, dobrze znanym z Półwyspu Iberyjskiego. Ta poliginiczna i silnie polimorficzna mrówka świetnie przystosowała się do niszy ekologicznej, którą zamieszkuje - a niszę tę stanowią silnie nasłonecznione, kserotermiczne przestrzenie, gdzie temperatura gruntu często osiąga a nierzadko nawet przekracza 50°C. W celu skutecznego konkurowania z innymi, dominującymi na tym terenie gatunkami, mrówka ta wykształciła mechanizmy pozwalające jej na żerowanie również w ciągu największego upału, kiedy to konkurenci pozostają w gniazdach, aby uniknąć upieczenia żywcem. Robotnice wykazują ciągłą zmienność wielkości - ich długość waha się od 4,5 mm do 12 mm. Mrówki te aktywne są w dzień. O poranku, gdy temperatury są jeszcze znośne, na żer wyruszają robotnice minor wraz z częścią robotnic media, zaś robotnice major pozostają w gnieździe. W miarę upływu czasu (a, co za tym idzie, wzrostu temperatury), proporcje robotnic żerujących i pozostających w gnieździe ulegają jednak zmianie - coraz więcej robotnic major wychodzi na żer, zaś coraz więcej robotnic minor powraca do gniazda, zwiększa się także liczba żerujących robotnic media. W końcu w najcieplejszym momencie dnia prawie wszystkie duże robotnice znajdują się poza gniazdem, poszukując pokarmu, w którym to zadaniu konsekwentnie pomagają im robotnice średniej wielkości, podczas gdy zdecydowana większość robotnic małych pozostaje w gnieździe. Można się zapytać: skąd taka różnica? Wytłumaczenie jest bardzo proste - otóż temperatury gruntu są wtedy tak wysokie, że małe robotnice, znajdujące się w bezpośrednim kontakcie z podłożem, po prostu zostałyby żywcem upieczone. Tymczasem robotnice duże posiadają długie nogi, co umożliwia im utrzymywanie witalnych części ciała w wystarczającej odległości od ziemi, by nie ulec niebezpiecznemu przegrzaniu. Taki podział pracy oraz zmiany aktywności poszczególnych kast w zależności od temperatury umożliwiają najbardziej efektywne wykorzystanie dostępnych źródeł pokarmu, również wtedy, gdy dla większości innych mrówek jest zbyt gorąco na żerowanie.

Robotnice Cataglyphis velox, fotografia pochodzi z serwisu www.lamarabunta.org

Porównanie wielkości robotnic minor i major Cataglyphis velox. Zdjęcie dzięki uprzejmości Radissa, autora myrmekologicznej fotogalerii http://www.radiss.prv.pl.