Żniwiarka ta występuje na południu Europy. Jak sama nazwa wskazuje, podstawą jej pokarmu są ziarna rozmaitych roślin, głównie traw, które mrówki te pracowicie zbierają i znoszą do mieszczących się w gnieździe spichlerzy. Zbierane są zarówno ziarna, które już opadły na ziemię, jak i ziarna znajdujące się jeszcze na roślinie macierzystej. Często mrówki te posuwają się nawet do ścinania całych kłosów. Messor capitatus, oprócz klasycznej rekrutacji do źródeł pokarmu (w tym wypadku obszarów bogatych w ziarno) polegającej na znaczeniu szlaków zapachowych, używa również komunikacji dźwiękowej. Aparat strydulacyjny znajdujący się na granicy stylika i odwłoka pozwala na wydawanie niesłyszalnych dla ludzkiego ucha ultradźwięków, które wspomagają sygnał chemiczny. Badania pokazały, że jeśli pozbawić mrówkę możliwości strydulacji, to wprawdzie ilość przywołanych przez nią do źródła pokarmu robotnic nie spada, ale za to sama rekrutacja ulega znacznemu opóźnieniu (o pięć do dziesięciu minut), co ma niemałe znaczenie w gorącym biotopie, gdzie konkurencja pomiędzy ziarnojadami jest zażarta. Strydulacja jest też używana przez mrówki, które uległy pogrzebaniu żywcem wskutek zawalenia się części gniazda - dzięki wydawaniu ultradźwiękowych pisków, przywabiają one siostry, które spieszą im na ratunek. Messor capitatus wykształcił ciekawy polimorfizm kastowy, w którym robotnice - od minor poprzez media aż do major - zbierają ziarna o rozmiarach odpowiadających ich wielkości. Taki podział pracy pozwala na zbieranie rozmaitych gatunków ziaren, co wpływa na sukces ekologiczny tej mrówki. Robotnice media pełnią też inną funkcję niż zbieranie ziaren. Nazywane czasem saperami, mają one za zadanie zasypywanie otworów wejściowych gniazd konkurującej z M. capitatus mrówki Messor minor, a także grożenie robotnicom konkurenta próbującym odkopać otwór wejściowy. Czasami robotnice media urządzają rajdy do gniazd M. minor, w których to rajdach rabują zebrane przez kolonię konkurenta ziarna. Zdarza się nawet, że w wyniku takich rajdów pozbawiających obrabowaną kolonię całych zapasów, doprowadzają one ofiary do śmierci głodowej. Messor capitatus jest gatunkiem monoginicznym. Co ciekawe, po śmierci królowej część robotnic składa na drodze partenogenezy telitokicznej jaja, z których rozwijają się robotnice. Mrówki te w chłodniejszych miesiącach największą aktywność przejawiają w południe, w miesiącach cieplejszych zaś południowy skwar skłania je do schronienia się w gnieździe, tak iż pojawiają się dwa szczyty aktywności, jeden rano, pomiędzy szóstą a dziesiątą, a drugi wieczorem, pomiędzy szesnastą a dwudziestą drugą.

Robotnice Messor capitatus. Fotografia pochodzi z serwisu photos.fourmis.free.fr/, autorem jest user k2rantitache.