Pachycondyla analis
(Megaponera foetens)
podrodzina:Ponerinae; plemię:Ponerini

Gatunek ten występuje w Afryce i jest silnie polimorficzny (wykazuje allometrię jednofazową). Około 25% składu kolonii stanowią robotnice minor (o długości około 1 cm), kolejne 25% to robotnice media, zaś około połowę składu robotnic stanowi kasta major (o długości ciała wynoszącej półtora centymetra). Mrówki te są typowym przedstawicielem myrmekofauny sawanny afrykańskiej, zamieszkują ziemne gniazda, których otwory wejściowe znajdują się zwykle pod krzewami. Przedstawicielki tego gatunku są znane z umiejętności strydulacji (wydawania dźwięków) - zaniepokojone czy podniecone piszczą w sposób słyszalny dla człowieka z odległości kilku metrów. Dźwięk ten odstrasza kręgowce, które szybko się uczą, jak bolesne może być użądlenie tej mrówki. Podczas alarmu - który najczęściej spowodowany jest przez... oddech kręgowca - kolumna rajdowa ulega rozluźnieniu, a robotnice major agresywnie biegają dookoła, z rozwartymi żuwaczkami, gotowe użądlić wszystko, co się nawinie. Gdy zagrożenie minie, kolumna formuje się z powrotem. Mrówki te odżywiają się głównie termitami, na których gniazda urządzają masowe najazdy. Kolumna jest prowadzona przez pojedynczą mrówkę-zwiadowczynię (która zlokalizowała uprzednio termity przy pomocy węchu) przy pomocy szlaku zapachowego. Szlak ten znaczony jest wydzieliną gruczołu jadowego, natomiast zwiadowczyni zachęca inne mrówki do podążania za nią, uwalniając w powietrze zawartość gruczołu pygidialnego. Gdy zwiadowczyni zostanie usunięta, mrówki na chwilę rozbiegają się po okolicy, po czym ponownie formują zwartą kolumnę i wracają do gniazda, nie podążając szlakiem dalej na własną rękę. Zazwyczaj jednak nic takiego się nie dzieje. Po dotarciu na miejsce, mrówki z kasty minor dosłownie wlewają się do gniazda termitów przez każdą dostępną szczelinę. Następnie regularnie wynoszą pokonane termity na powierzchnię i wracają do gniazda ofiar polować na następne. Każda mrówka powtarza tę akcję zwykle około sześciu razy. W końcu cała armia zbiera się znów w jednym miejscu, tuż obok gniazda pokonanych termitów, każda mrówka bierze w żuwaczki tyle termitów ile jest w stanie unieść (zwykle około czterech) i zanosi je do gniazda (funkcję transportową pełnią przede wszystkim robotnice major). Rajdy odbywają się zwykle rankiem lub późnym popołudniem. Samo miejsce gniazdowania jest zmieniane dość często, najwyraźniej w celu poszukiwania nowych kolonii termitów.


Pachycondyla analis. Autorem fotografii jest April Nobile. Pochodzi ona z serwisu www.antweb.org.