Paraponera clavata
podrodzina:Paraponerinae; plemię:Paraponerini

Ta sporej wielkości (robotnice mierzą od 1,8 do 2,5 cm) południowoamerykańska mrówka znana jest z niezwykle bolesnych użądleń. Rzeczywiście ich jad, bardzo bogaty w paraliżujące neurotoksyny, powoduje wyjątkowo silny i trudny do zniesienia ból, trwający przez dwadzieścia cztery godziny. Niektóre plemiona Indian południowoamerykańskich wykorzystują tę mrówkę do rytuałów przejścia z wieku młodzieńczego w wiek dorosły. Mrówki te gniazdują pod korzeniami drzew, na których żerują. Na ich pokarm składają się liczne stawonogi - na które robotnice polują indywidualnie, używając swego potężnego żądła - oraz nektar z miodników pozakwiatowych - w tym wypadku robotnica, która odnalazła źródło takiego nektaru, rekrutuje doń swoje siostry przy pomocy szlaku zapachowego. Co ciekawe, jest to jedna z bardzo nielicznych mrówek, u których szlaki zapachowe są indywidualne (czyli każda robotnica produkuje swoją własną mieszankę feromonalną, która pozwala na odróżnienie jej szlaku zapachowego od szlaku zapachowego innych robotnic). Sam szlak zapachowy jednak nie wystarcza do tego, by inne mrówki nim poszły - konieczne jest jeszcze mające miejsce w gnieździe zaproszenie do podążania nim w wykonaniu robotnicy znaczącej ów szlak, którego to zaproszenia jak do tej pory nikt nie miał okazji zaobserwować. Warto dodać, że w przypadku eksploracji odległych od gniazda źródeł nektaru, zwiadowczyni może dokonać rekrutacji w pobliżu znaleziska, nie wracając do gniazda. Ponieważ nektar bywa wydzielany przez rośliny o określonych porach dnia, mrówki te mają świetną orientację w czasie i są w stanie zapamiętać kiedy który miodnik jest aktywny i przyjść doń dokładnie o czasie, w którym produkcja nektaru jest największa. Paraponera clavata orientuje się w terenie przede wszystkim przy pomocy dobrze rozwiniętego wzroku, szlaki zapachowe pełnią jedynie rolę pomocniczą, pozwalając na rekrutację sióstr do nowo odkrytych źródeł pokarmu. Ciekawy jest też sposób transportu pokarmu ze źródeł odległych od gniazda do samego gniazda - odbywa się on często na zasadzie sztafety, w której robotnice przekazują sobie kolejno ładunek - na przykład kroplę nektaru trzymaną pomiędzy rozwartymi żuwaczkami. Kolonie zawierają jedną królową i kilkaset do kilku tysięcy robotnic. Mrówka ta jest słabo polimorficzna, a polimorfizm ten idzie w parze ze słabym polietyzmem kastowym. Większe robotnice spędzają proporcjonalnie więcej czasu na żerowaniu i obronie kolonii niż mniejsze, specjalizujące się z kolei w opiece nad potomstwem.


Robotnica Paraponera clavata. Autorem fotografii jest Alex Wild, autor fotogalerii www.myrmecos.net.

Robotnica Paraponera clavata z hodowli laboratoryjnej oznaczona etykietką pozwalającą na indywidualną identyfikację. Fotografia wykonana jest na papierze milimetrowym, co pozwala na docenienie rozmiarów tej mrówki. Autorem fotografii jest autor niniejszej strony.