Gatunek ten zamieszkuje dąbrowy Ameryki Północnej, gdzie tworzy niewielkie (liczące około stu osobników) kolonie gniazdujące zazwyczaj pod kamieniami. Jak większość gatunków z rodzaju Temnothorax, nie hoduje on mszyc. Najbardziej interesującą cechą tej mrówki jest fakt, iż wykształca ona polimorficzną kastę królowych - większe nazywane są makroginami, zaś mniejsze mikroginami. Co ciekawe - nie spotyka się dwóch typów królowych w jednym gnieździe - makroginy występują pojedynczo (a więc w gniazdach monoginicznych), zaś mikroginy w liczbie kilku osobników (a więc w gniazdach poliginicznych). Po co to zróżnicowanie? Ano w celu lepszego przystosowania się do środowiska - otóż makroginy uczestniczą w normalnych lotach godowych, podczas których pokonują duże odległości, a następnie zakładają samodzielnie gniazdo na drodze klasztornej (pozwala im na to spora rezerwa tłuszczu - stanowi on aż 48% masy ich ciała). Odpowiedzialne są więc za rozprzestrzenianie się gatunku i zajmowanie nowych środowisk (trzeba zauważyć, że dąbrowy są w Ameryce Północnej poprzedzielane pasmami pustyni, a nawet w samych dąbrowach środowiska odpowiadające temu gatunkowi rozrzucone są wyspowo i przedzielone pasmami lasu nieprzyjaznego tym mrówkom). Gdy jakieś środowisko zostanie już zasiedlone, pojawiają się mikroginy - ponieważ, choć wyglądają jak dokładne miniaturki makrogin, ich ciało zawiera jedynie 23% tłuszczu, nie są one zdolne do odbycia lotu godowego i samodzielnego założenia kolonii. Zamiast tego kopulują w gnieździe i uczestniczą w rozmnażaniu kolonii na drodze podziału. Wiadomo, że w gniazdach poliginicznych, zawierających mikroginy, zazwyczaj królowe spokrewnione są w linii rodzicielskiej (czyli kolejne królowe w gnieździe są córkami, wnuczkami czy prawnuczkami pierwszej matki). Pozwala to na wysycenie danego habitatu do maksimum - a gdy populacja jest już przegęszczona, z powrotem zaczyna wytwarzać makroginy, co pozwala na szukanie nowych miejsc do zasiedlenia.

Robotnica Temnothorax rugatulus. Autorem zdjęcia jest Alex Wild, twórca fotogalerii www.myrmecos.net.

Samiec Temnothorax rugatulus. Autorem zdjęcia jest Alex Wild, twórca fotogalerii www.myrmecos.net.