Formica fusca zwana u nas pierwomrówką łagodną jest pospolita na terenie całej Polski, zasiedla niemal wszystkie środowiska, poczynając od tak suchych jak wydmy, poprzez nasłonecznione wzgórza, łąki, a kończąc na wilgotnych lasach a nawet torfowiskach. Gniazda buduje w ziemi, pod kamieniami lub w próchniejących pniakach, bywa, że zaopatrzone w ziemne kopce. Zdarza jej się nawet gniazdować pomiędzy rozkładającymi się śmieciami. Gniazda nie są zbyt skomplikowanej architektury, często są wręcz prymitywne. Gatunek słabo poliginiczny. Kolonia liczy do kilkuset robotnic. Mrówki typowo oportunistyczne - płochliwe i szybko poruszające się robotnice żerują pojedynczo, polując na drobne stawonogi, a także zbierając spadź, czy nektar. W przypadku, gdy robotnica natrafi na ważne źródło jedzenia, potrafi jednak przeprowadzić rekrutację. Znaczy ona szlak zapachowy aż do gniazda, ale, co ciekawe, sam szlak zapachowy nie wystarcza do tego, by przyciągnąć uwagę sióstr. Zwiadowczyni musi wykonać zrytualizowane zachowanie zaproszenia, rodzaj tańca, w którym potrząsa głową a nawet czasem całym ciałem na boki (rzadziej w tył i w przód), intensywnie postukując zapraszane mrówki czułkami. Taniec ten jest przerywany licznymi regurgitacjami pokarmu i ewentualnie toaletą. Tak zaalarmowane siostry same już opuszczają gniazdo i kierują się pozostawionym przez zwiadowczynię szlakiem zapachowym. Jak już sobie to powiedzieliśmy, mrówka ta jest typową oportunistką, zmuszona jest więc do częstego zmieniania miejsca gniazdowania. Przeprowadzka rozpoczynana jest przez pojedynczą zwiadowczynię, która rekrutuje kilka sióstr - ewidentnych specjalistów od przeprowadzek - przy pomocy opisanego powyżej zachowania. Następnie tych kilku specjalistów przenosi całą kolonię na nowe miejsce gniazdowania. Każdy z nich wykonuje podczas jednej przeprowadzki dwieście do trzystu kursów pomiędzy starym i nowym gniazdem, podczas których transportuje tak potomstwo jak i osobniki dorosłe (które podczas transportu, trzymane za żuwaczki, przyjmują charakterystyczną dla podrodziny Formicinae postawę poczwarkową, zwijając się w kłębek i przyciągając nogi i czułki do ciała). Gatunek ten jest najczęstszą ofiarą pasożytnictwa społecznego. Robotnica czarna z brązowymi nogami, długości od 3,5 do 7,5 mm (podział kastowy), królowa tak samo ubarwiona, lecz większa - od siedmiu milimetrów do centymetra długości. Samiec 8 - 9,5 mm, czarny z żółtobrunatnymi nogami i czułkami. Lot godowy zwykle w sierpniu.

Robotnica Formica fusca. Autorem zdjęcia jest Alex Wild, twórca fotogalerii www.myrmecos.net.

Królowa oraz robotnica Formica fusca. Autorem zdjęcia jest Alex Wild, twórca fotogalerii www.myrmecos.net.

Robotnica Formica fusca z odwłokiem wypełnionym płynnym pokarmem. Autorem zdjęcia jest Alex Wild, twórca fotogalerii www.myrmecos.net.

Królowa Formica fusca otoczona robotnicami. Autorem zdjęcia jest Alex Wild, twórca fotogalerii www.myrmecos.net.