Melissotarsus weissi
(Melissotarsus titubans)
podrodzina:Myrmicinae; plemię:Melissotarsini

Ten madagaskarski gatunek znany jest z wyjątkowo zaawansowanego przystosowania do zamieszkiwania jednego siedliska - mianowicie zamieszkuje on tylko i wyłącznie mozolnie drążone przez robotnice szczeliny pomiędzy korą a łykiem drzew, gdzie tworzy bardzo liczne, poliginiczne kolonie. Praktycznie nigdy nie opuszcza on swych gniazd. Jest on doskonale przystosowany do życia w bardzo wąskich szczelinach - robotnice unoszą środkowe nogi do góry i, poruszając się, dotykają nimi sufitu korytarzy, opierając się o niego. Nietrudno zgadnąć, że aby taki sposób lokomocji był możliwy, średnica korytarzy musi być dostosowana do rozstawu pomiędzy nogami przednimi i tylnymi a środkowymi - i jest tak w istocie. Wynosi ona 1-2 mm i nigdy nie jest większa. Przystosowanie to jest tak zaawansowane, że mrówka wyjęta z gniazda i postawiona na płaskiej powierzchni nie potrafi się po niej normalnie poruszać, chwieje się na boki (skąd jedna z jej nazw: "titubans" oznacza tyle co "zataczający się") i co rusz się przewraca. Korytarze gniazda wyścielone są jedwabiem. Wszelkie pęknięcia kory, narażające mrówki na kontakt ze środowiskiem zewnętrznym również są zatykane jedwabiem, podobnie jak nieliczne otwory służące uskrzydlonym formom płciowym (królowym i samcom) do wydostania się na zewnątrz w celu odbycia lotu godowego. W odróżnieniu od większości innych mrówek wykorzystujących w konstrukcji gniazda jedwab (jak na przykład Oecophylla sp.) jedwab ten nie jest produkowany przez larwy (co nie dziwi, jeśli weźmie się pod uwagę fakt, że larwy mrówek z rodziny Myrmicinae - do której rodzaj Melissotarsus się zalicza - zasadniczo jedwabiu nie produkują), lecz przez robotnice, przy pomocy specjalnych gruczołów, które w liczbie od trzech do czterech wyściełają ich jamę gębową. Nici jedwabiu są układane na powierzchni (mogą też być zwijane w kulki przypominające kłębki włóczki - tak dzieje się w przypadku zatykania otworów wylotowych) przy pomocy przednich odnóży, które wyposażone są w specjalne włoski na stopach. Powstaje jednak pytanie: czym żywią się te mrówki nigdy nieopuszczające swych znajdujących się tuż pod korą gniazd? Otóż hodują one czerwce z rodziny Diaspididae. Czerwce te, w przeciwieństwie do większości innych czerwców, nie produkują jednak spadzi - są więc hodowane jedynie dla swego mięsa. Czerwce te, stworzenia całkowicie osiadłe i pozbawione odnóży, mogą występować na wolności - i wtedy produkują typową tarczkę ochraniającą ich ciało - w hodowli jednakże tarczki owej nie wytwarzają, co ułatwia mrówkom zadanie. Królowa wybierająca się na lot godowy zawsze zabiera w żuwaczkach jednego czerwca, pozwalającego założyć nową hodowlę w zakładanym przez nią gnieździe.


Melissotarsus weissi.