Myrmica rubra
(Myrmica laevinodis)
podrodzina:Myrmicinae; plemię:Myrmicini

Dość pospolita europejska mrówka, występująca również w Polsce i wyposażona w żądło, którym może boleśnie użądlić nawet człowieka. Jeden z podstawowych (oprócz Lasius niger) składników myrmekofauny miast. Występuje w każdym rodzaju środowisk, jednak stara się unikać nadmiernie wysuszonych. Dobrze znosi nawet wyjątkowo wilgotne łąki z wysokim poziomem wód gruntowych. Gniazduje w glebie, mchu, pod kamieniami, w gnijącym drewnie, pod korą etc. Otwory wyjściowe gniazda zwykle zaopatrzone są w drobne kopczyki z gleby lub szczątków organicznych. Jak wszystkie wścieklice, jest gatunkiem poliginicznym, kolonie liczą nawet dziesięć tysięcy osobników. Gatunek bardzo agresywny, również przeciwko człowiekowi. Mrówka ta dość często zmienia miejsce gniazdowania; ma zadatki na koczownika, w związku z czym jej gniazda są zazwyczaj zaniedbane i zabrudzone (w przeciwieństwie do innych mrówek, ta nie wykształciła zwyczaju załatwiania potrzeb fizjologicznych w jednym konkretnym ustronnym miejscu). Robotnica 4 - 6 mm; w różnych odcieniach koloru czerwonobrunatnego. Królowa różni się tylko rozmiarami (5,5 - 7 mm); samiec masywny, 5 - 6 mm; brunatny z jaśniejszymi nogami i czułkami. Loty godowe w sierpniu i wrześniu. Mrówki te, podobne jak wiele innych, hodują mszyce, często trzymając potomstwo mszyc i własne wspólnie. Jedną z charakterystycznych cech w jej biologii jest stosunkowo powolny wzrost - królowa, która nie wróciła do gniazda macierzystego i zdecydowała się założyć własną kolonię zagrzebuje się w ziemi lub próchniejącym drewnie i składa kilka jaj, z którymi zimuje. Pierwsze robotnice wykluwają się dopiero latem następnego roku, ale nie jest to regułą i zdarza się, że zimują larwy ostatniego stadium, co sprawia że pomiędzy założeniem gniazda a uzyskaniem pomocy robotnic przez królową często mijają nawet dwa lata. W tym czasie samica nie pobiera pokarmu i żyje dzięki katabolizmowi mięśni skrzydeł. Dalszy rozwój jest równie powolny i kolonia osiąga dojrzałość płciową dopiero w wieku od ośmiu do dziesięciu lat. Cykl życiowy kolonii dojrzałej płciowo przedstawia się następująco: jaja złożone na wiosnę rozwijają się szybko i przekształcają wyłącznie w robotnice. Jaja złożone latem rozwijają się wolniej. Części z wyklutych z nich larw udaje się przepoczwarzyć jeszcze jesienią - i te rozwijają się również w robotnice. Inne zimują w stadium larwalnym i właśnie to zimowanie nadaje im potencjał rozwoju w królowe. Niemniej jednak potencjał - nie znaczy konieczność. Wiosną robotnice - pod wpływem feromonów królewskich - ciągle mogą zablokować rozwój królewski, ograniczając odżywianie takich larw, czy wręcz gryząc je - i taki los spotyka znaczną część larw. Pozostałe wreszcie nieniepokojone i obficie karmione przekształcają się w dziewicze królowe. U mrówki tej wykazano istnienie zaawansowanego systemu przekazywania informacji o jakości źródeł pokarmowych - jak większość innych mrówek, również i Myrmica rubra, natrafiwszy na źródło pokarmu, znaczy odeń aż do gniazda szlak zapachowy, którym następnie podążą siostry z gniazda, aby owe źródło eksploatować. W toku badań okazało się, że u tego gatunku informacja nie ogranicza się do prostego szlaku oznaczonego przy pomocy jednego feromonu - mrówka ta, używając feromonów z dwóch różnych gruczołów - gruczołu jadowego oraz gruczołu Dufoura - znaczy szlak linią przerywaną - długość poszczególnych "kresek" jak i proporcje różnych feromonów zawierają zakodowane informacje o tym, czy źródło jest natury węglowodanowej, czy białkowej, jaka jest koncentracja cukrów w pierwszym przypadku oraz czy potencjalna zdobycz jest żywa czy martwa w drugim.


Robotnica Myrmica rubra. Autorem zdjęcia jest Alex Wild, twórca fotogalerii www.myrmecos.net.