Platythyrea punctata
podrodzina:Ponerinae; plemię:Platythyreini

Platythyrea punctata jest mrówką występującą od południowych obszarów Ameryki Północnej poprzez Amerykę Środkową aż po północne obszary Ameryki Południowej. Jest to gatunek o niezwykłych obyczajach rozrodczych. Mianowicie w przyrodzie występują trzy rodzaje kolonii. Pierwsze z nich są klasycznymi koloniami monogicznymi, w których nie ma niczego niezwykłego. Na czele drugiego typu kolonii stoją gamergaty czyli zapłodnione robotnice - jakkolwiek bardziej egzotyczne, również i to nie jest niezwykłe pomiędzy mrówkami należącymi do prymitywnej podrodziny Ponerinae. Najciekawsze są jednak społeczeństwa trzeciego typu - na ich czele również stoją rozmnażające się robotnice, ale tym razem nie są one zapłodnione, lecz składają jaja na drodze partenogenezy apomiktycznej (innymi słowy: po prostu się klonują). Co ciekawe - z takich klonalnych jaj mogą się rozwijać zarówno robotnice jak i królowe - czyli jedna forma organizacji kolonii może płynnie przechodzić w drugą. Robotnice te składają również jaja haploidalne, z których rozwijają się samce. To właśnie forma klonalna przykuła uwagę myrmekologów. W przeciwieństwie bowiem do innych mrówek klonalnych (jak Pristomyrmex punctatus czy Cerapachys biroi), u których wszystkie robotnice w młodym wieku składają jaja, u Platythyrea punctata występuje bardzo wyraźna hierarchia dominacji, ustalana na drodze rytualnych pojedynków w postaci boksowania czułkami, ciągnięcia i gryzienia czułków oraz szarpania i przeciągania po całej kolonii i tylko samica alfa (czasami również beta) ma prawo do składania jaj. U pozostałych osobników następuje regresja jajników i zajmują się one pracą na rzecz kolonii. Skąd taka różnica? Po co konflikt, skoro wszystkie mrówki są klonami i nie ma znaczenia, która z nich będzie się rozmnażać, bo i tak potomstwo będzie identyczne genetycznie? Wydaje się, że wszystko wynika z różnic behawioralnych i fizjologicznych pomiędzy Platythyrea punctata, a pozostałymi mrówkami klonalnymi. Otóż o ile pozostałe mrówki klonalne składają jaja wyłącznie gdy są młode, a potem przestają je składać i zaczynają zachowywać się jak zwykłe robotnice, o tyle u Platythyrea punctata samica alfa składa jaja aż do starości i nie zajmuje się niczym innym w kolonii, a do tego jej życie jest o wiele dłuższe niż życie przeciętnej robotnicy. Ponadto płodność innych klonalnych mrówek jest ograniczona w porównaniu do Platythyrea punctata. Wygląda więc na to, że konflikt i ustalana na jego drodze hierarchia ma za zadanie po prostu ograniczyć liczbę składających jaja robotnic do minimum, aby po pierwsze istniała wystarczająco duża siła robocza odpowiedzialna za opiekę nad potomstwem, budowę gniazda, żerowanie i inne prace, a po drugie liczba potomstwa nie była nadmierna - bo wtedy nie byłoby komu go wykarmić i część by się zwyczajnie zmarnowała.


Robotnica Platythyrea punctata. Autorem zdjęcia jest Alex Wild, twórca fotogalerii www.myrmecos.net.