Stenamma alas
podrodzina:Myrmicinae; plemię:Stenammini

Ten południowoamerykański, ściśle monoginiczny, wyształcający kolonie liczące maksymalnie około dwustu robotnic gatunek opracował na drodze ewolucji bardzo interesujące przystosowanie do ataków mrówek nomadnych z podrodziny Ecitoninae. Pierwszą nietypową cechą jest miejsce gniazdowania - mrówki te gniazdują tylko i wyłącznie w pionowych, glinianych skarpach (naturalnie występujących jedynie w korytach rzek, a wskutek działalności człowieka czasem okalających również drogi) w lasach deszczowych. Kolejną jest konstrukcja samego gniazda - wejście do gniazda otoczone jest pionowym, niewielkim dyskiem z wykopanej ziemi, od którego odbiega wgłąb skarpy pojedynczy korytarz kończący się pojedynczą, płaską komorą. W pobliżu wejścia znajduje się wykonany z gliny korek idealnie pasujący do otworu wejściowego. Gdy tylko robotnice wyczują zapach mrówek nomadnych (z rodzaju Eciton, Labidus czy Neivamyrmex), błyskawicznie barykadują się w gnieździe przy pomocy wspomnianego korka. Ciekawostką jest fakt, że jedynie mrówki nomadne wywołują taką reakcję - fizyczne zakłócanie spokoju czy też ataki innych gatunków mrówek nie skłaniają robotnic Stenamma alas do zatykania wejścia do gniazda. Pokazuje to, jak silną presję ewolucyjną wywierają gatunki mrówek nomadnych. Ale na zatykaniu gniazd nie koniec obrony. Stenamma alas opracowała jeszcze jedną sztuczkę - a mianowicie nie buduje pojedynczego gniazda, ale dwa lub trzy w odległości około dwudziestu centymetrów, z których w danej chwili zajmuje tylko jedno - pozostałe zaś, choć niezamieszkałe, są utrzymywane w dobrym stanie. Sprawia to, że po pierwsze mrówki nomadne mogą natknąć się na gniazda, które wydają się opuszczone i zrezygnować z dalszej eksploracji terenu, po drugie regularne przeprowadzki pozwalają uniknąć nagromadzenia zapachu kolonii w jednym miejscu, co mogłoby przyciągnąć mrówki nomadne, a po trzecie w sytuacji zalania jednego z gniazd (nie zapominajmy, że mrówki te gniazdują nad brzegami rzek) zawsze mają drugie w zapasie.


Robotnica Stenamma alas. Fotografia pochodzi z serwisu The Ants of Costa Rica.