SŁOWNICZEK
- Allometria - Jakakolwiek zależność wielkości dwóch części ciała, którą można wyrazić przez y=bxa, gdzie a i b są odpowiednimi stałymi. W przypadku, gdy a jest różne od 1, proporcje ciała u różnych kast są różne.
- Altruizm - Prowadzące do samounicestwienia zachowanie, mające na celu dobro innych osobników.
- Arhenotokia - Powstawanie samców z niezapłodnionych (haploidalnych) jaj.
- Beczka - Pojedyncza robotnica o tak silnie wypełnionym płynnym pokarmem żołądku, że segmenty odwłokowe są rozsunięte, a błony międzysegmentowe silnie rozciągniete - żywy zbiornik zwracający pokarm na żądanie towarzyszek.
- Bieg tandemowy - Forma porozumiewania się stosowana przez robotnice niektórych gatunków mrówek w czasie poszukiwań lub rekrutacji, polegająca na tym, że jeden osobnik postępuje ściśle za drugim, często dotykając czułkami odwłoka swego poprzednika.
- Biwak - Skupisko mrówek nomandych, w obrębie którego chroni się królowa i potomstwo (żywe gniazdo).
- Cysterna - Beczka.
- Czasowe pasożytnictwo społeczne - Pasożytnictwo, w którym królowa jednego gatunku wnika do obcego gniazda, zwykle należącego do innego gatunku, zabija lub czyni niepłodną tamtejszą królową i zajmuje jej miejsce. Następnie, w miarę naturalnego wymierania robotnic gospodarzy, w populacji kolonii w coraz większym stopniu zaczyna dominować potomstwo pasożytniczej królowej.
- Częściowo klasztorne zakładanie kolonii - Proces, w którym królowa zakłada kolonię, odizolowując się w komorze, czasami jednak opuszczając ją w celu zebrania brakującego pokarmu.
- Czyszczenie - Lizanie powierzchni ciała przez współtowarzyszki z gniazda. Występuje również samoczyszczenie, kiedy osobniki czyszczą swe własne ciała zarówno liżąc je, jak i gładząc nogami.
- Dichtadiikształtna ergatogina - Przedstawicielka odbiegającej od normy kasty płciowej, charakteryzująca się bezszkrzydłym tułowiem, olbrzymim odwłokiem i powiększonym zapomostkiem, występująca jedynie u mrówek nomadnych.
- Dulozja - Zob. Pasożytnictwo społeczne.
- Dymorfizm - W przypadku istnienia kast występowanie w tej samej kolonii dwóch różnych form, w tym dwóch klas wielkości, nie połączonych formami przejściowymi.
- Eskudatoria - Palczaste wyrostki larw mrówek i wielu myrmekofili, wytwarzające wydzieliny wabiące robotnice mrówek.
- Elita - Termin odnoszący się do członków kolonii, charakteryzujących się wyższą od innych aktywnością i niższym progiem pobudliwości.
- Ergatogina - Każda forma pośrednia pomiędzy królową a robotnicą.
- Ergatokształtny samiec - Osobnik posiadający normalne genitalia samca, natomiast budową ciała zbliżony do robotnicy.
- Faza stacjonarna - Okres w cyklu aktywności mrówek koczujących, w którym kolonia jest stosunkowo spokojna i nie przenosi się z jednego miejsca na drugie. W fazie tej królowa składa jaja, a większość potomstwa znajduje się w stadium jaja lub poczwarki. Przeciwieństwo fazy wędrownej.
- Faza wędrowna - Okres w cyklu aktywności mrówek koczujących, w którym osobniki aktywniej żerują i częściej przenoszą się z jednego biwaku do innego. W okresie tym królowa nie składa jaj, a większość potomstwa znajduje się w stadium larwalnym. Przeciwieństwo fazy stacjonarnej.
- Feromon - Substancja chemiczna, służąca do porozumiewania się danego gatunku. Jeden osobnik wydziala tę substancje jako sygnał, drugi reaguje na jej smak lub zapach.
- Feromon alarmowy - Substancja chemiczna wymieniana wśród przedstawicieli tego samego gatunku, wywołująca stan czujności lub alarmu w obliczu wspólnego zagrożenia.
- Feromon powierzchniowy - Feromon z przestrzenią aktywną tak ograniczoną do ciała wysyłającego go organizmu, że musi nastąpić bezpośredni kontakt organizmów lub podobnie ścisłe zbliżenie, dla odebrania informacji. Przykładem może być zapach kolonii.
- Feromon śladów - Pozostawiana przez jedno zwierze substancja tworząca ślad, po którym podąża inny osobnik tego gatunku.
- Fizogastria - Bardzo silne rozszerzenie odwłoka wywołane hipertrofią ciał tłuszczowych, lub/i jajników.
- Formikarium - Sztuczne, laboratoryjne gniazdo mrówek.
- Gniazdo mieszane - Gniazdo zawierające kolonie dwóch lub więcej gatunków, w którym zachodzi zarówno przemieszanie form dojrzałych, jak i niedojrzałego potomstwa.
- Gniazdo złożone - Gniazdo zawierające kolonie dwóch lub więcej gatunków, w którym osobiki dojrzałe mogą się mieszać, ale potomstwo jest w dalszym ciągu trzymane osobno.
- Gongilidium - Buławkowate zakończenie strzępek grzybni grzybów hodowanych przez mrówki z plemienia Attini. Mrówki zbierają je jako pokarm.
- Haplo-diploidalność - Sposób determinacji płci, w którym samce pochodzą z jaj haploidalnych, natomist samice z diploidalnych.
- Hesmoza - Podział kolonii.
- Heterogonia - Allometria.
- Homeostaza społeczna - Utrzymanie stałego stanu zdrowia superorganizmu, poprzez regulację mikroklimatu gniazda, zagęszczenia populacji oraz zachowań poszczególnych osobników.
- Imago - Owad dojrzały.
- Inkwilinizm - Zob. Pasożytnictwo społeczne.
- Izometria - Przypadek allometrii o a=1 - w miarę wzrostu proporcje ciała pozostają stałe.
- Kasta - Grupa osobników w kolonii odrębna morfologicznie i wyspecjalizowana pod względem zachowania.
- Klasztorne zakładanie kolonii - Postępowanie w którym królowa izoluje się w komorze lęgowej i wychowuje pierwsze pokolenie robotnic na substancjach odżywczych otrzymywanych wyłącznie z własnych tkanek zapasowych, w tym ciał tłuszczowych i ulegających histolizie mięśni skrzydeł.
- Kleptobioza - Stosunki w których jeden gatunek rabuje pokarm drugiemu, lub żeruje na jego stosach odpadków, nie mając jednakże swoich gniazd w bezpośredniej jego bliskości.
- Kopiec - Część gniazda zbudowana z ziemi, igliwia lub kartonu wystająca nad powierzchnię ziemi, zaadaptowana do regulacji mikroklimatu wewnątrz gniazda.
- Królowa - Płodna samica, przedstawicielka kasty rozrodczej.
- Ksenobioza - Zob. Pasożytnictwo społeczne.
- Lestobioza - Zob. Pasożytnictwo społeczne.
- Major - Członkini najwiękjszej podkasty robotnic, zwykle wyspecjalizowana w obronie gniazda (żołnierz).
- Media - Członkini średniej kasty robotnic u mrówek polimorficznych, wykazujących istnienie co najmniej trzech podkast.
- Migracja - Przenosiny kolonii z jednego gniazda do drugiego.
- Minor - Członkini najmniejszej kasty robotnic.
- Monoginia - Występowanie w gnieździe tylko jednej królowej. Przeciwieństwo poliginii.
- Monomorfizm - Występowanie w gnieździe tylko jednej podkasty robotnic.
- Myrmekofile - Organizmy spędzające przynajmniej część swojego życia w kolonii mrówek.
- Nadorganizm - Superorganizm.
- Nanitic - Robotnica karłowata, zwykle z pierwszego pokolenia, powstała na skutek głodzenia. Występują zarówno u gatunków monomorficznych jak i polimorficznych.
- Nekroforeza - Wynoszenie martwych członków kolonii poza obręb gniazda.
- Niewolnictwo - Dulozja.
- Oligoginia - Występowanie w kolonii dwóch lub więcej składających jaja królowych, wykazujących terytorializm, zachowujących się wobec siebie agresywnie i w związku z powyższym odseparowanych przestrzennie poprzez zamieszkiwanie osobnych przestrzeni gniazda. Szczególny przypadek poliginii.
- Orszak - Grupa robotnic stale towarzysząca królowej.
- Parabioza - Zob. Pasożytnictwo społeczne.
- Pączkowanie - Podział kolonii.
- Pleometrozja - Zakładanie gniazda przez więcej niż jedną królową w gatunku monoginicznym - po osiągnięciu przez kolonię pewnego etapu wzrostu nadmiarowe królowe są eliminowane.
- Podział kolonii - Sposób zakładania nowej kolonii poprzez opuszczenie gniazda rodzicielskiego przez jedną lub więcej form płciowych w otoczeniu robotnic, przy jednoczesnym pozostawieniu podobnych jednostek w kolonii macierzystej w celu zapewnienia jej ciągłości.
- Polietyzm - Podział pracy wewnątrz kolonii.
- Polietyzm kastowy - Podział pracy, w którym morfologicznie odmienne grupy osobników (kasty) wykonują różne prace w gnieździe.
- Polietyzm wiekowy - Podział pracy ze względu na wiek, w którym każdy osobnik w zależności od wieku przechodzi różne formy specjalizacji.
- Poliginia - Współistnienie w jednej kolonii wielu składających jaja królowych. Przeciwieństwo monoginii.
- Polikalia - Zajmowanie wielu gniazd przez jedną kolonię.
-
- Polimorfizm - Występowanie wielu różniących się morfologicznie form (kast) w obrębie jednej płci.
- Reguła Emery'ego - Reguła mówiąca, że gatunki pasożytniczych mrówek są filogenetycznie bliskie swym gospodarzom.
- Robotnica - Bezpłodna samica wykonująca wszelkie prace w gnieździe.
- Robotnica duża - Major.
- Robotnica karłowata - Nanitic.
- Robotnica mała - Minor.
- Robotnica średnia - Media.
- Stacja pokarmowa - Część superkolonii, gniazdo pozbawione królowych, będące magazynem pokarmu i "koszarami" dla robotnic zbierających go. Często o zredukowanej części podziemnej.
- Staphyla - Zgrupowanie gongilidiów.
- Substancja adopcyjna - Substancja wydzielana przez pasożyta społecznego, powodująca przyjęcie go przez będące gospodarzami robotnice.
- Substancja uspokajająca - Substancja wydzielana przez pasożyta społecznego uśmierzająca agresję gospodarzy.
- Superkolonia - Kolonia złożona z wielu gniazd i stacji pokarmowych połączonych stałą wymianą robotnic, kolonia polikaliczna.
- Ślad badawczy - Mniej lub bardziej ciągły ślad zapachowy pozostawiany przez posuwającą się naprzód grupę furażerek. Przeciwieństwo śladu rekrutacyjnego. Stosowane przez mrówki nomadne.
- Ślad rekrutacyjny - Ślad pozostawiany przez pjednynczą mrówkę zwiadowczynię i służący do rekrutacji współtowarzyszek do źródła pokarmu, nowego miejsca na gniazdo, lub miejsca uszkodzenia starego.
- Ślad zapachowy - Ślad znaczony przy pomocy feromonów przez jednego owada, którym postępuje inny.
- Trofalaksja - Wymiana pokarmu z żołądka społecznego pomiędzy dwoma członkami kolonii na drodze usta-usta.
- Troficzne jajo - Niezdolne do rozwoju, zdegenerowane jajo bogate w substance odżywcze, będące pokarmem innych członków kolonii.
- Zapach kolonii - Charakterystyczny dla danej kolonii zapach ciał osobników, pozwalający jednemu przedstawicielowi danego gatunku stwierdzić, czy drugi osobnik żyje w tym samym gnieździe.
- Żołnierz - Robotnica major o dobrze rozwiniętych żuwaczkach, wyspecjalizowana w obronie kolonii.
Darmowy hosting zapewnia PRV.PL